มีประเด็นที่น่าสนใจดังนี้
๑. งานวิจัยเรื่องนี้ ได้กล่าวถึงความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขง (Lancang-Mekong Cooperation: LMC) ว่าเป็นหนึ่งในความร่วมมือในระดับอนุภูมิภาคที่สำคัญของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประกอบไปด้วยสมาชิก ๖ ประเทศ ได้แก่ จีน กัมพูชา สปป.ลาว เมียนมา เวียดนามและไทย ซึ่งการวิจัยเรื่องนี้มีจุดมุ่งหมายศึกษาความสำคัญของความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงและศึกษานโยบายต่างประเทศไทยต่อความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขง
๒. จากการวิจัยเรื่องดังกล่าวนี้ พบว่า
๒.๑ ความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงเป็นความร่วมมือที่มีเป้าหมายเพื่อเชื่อมโยงระหว่างประเทศในลุ่มแม่น้ำโขงที่มีความคล้ายคลึงกันทางวัฒนธรรม แบ่งปันความเป็นเพื่อนบ้านที่ดีและแบ่งปันอนาคตแห่งความเจริญรุ่งเรืองร่วมกันลดความเหลื่อมล้ำด้านการพัฒนาระหว่างประเทศ โดยได้นำแนวคิดกลไกความร่วมมือ ๓+๕ (3+5 mechanism of cooperation) มาใช้ ประกอบด้วย ๓ เสาหลักความร่วมมือ ได้แก่ (๑) ด้านการเมืองและความมั่นคง (political and security issues) (๒) การพัฒนาเศรษฐกิจและการพัฒนาที่ยั่งยืน (economic and sustainable development) และ (๓) การแลกเปลี่ยนทางสังคม วัฒนธรรมและประชาชนสู่ประชาชน (cultural and people-to-people exchanges)
๒.๒ ความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงยังรวมถึงประเด็นสำคัญหลัก ๕ ประการ ได้แก่ (๑) ความเชื่อมโยง (connectivity) (๒) ความสามารถในการผลิต (production capacity) (๓) ความร่วมมือทางเศรษฐกิจข้ามพรมแดน (cross-border economic cooperation) (๔) ทรัพยากรน้ำ (water resources) และ (๕) การเกษตรและการลดความยากจน (agriculture and poverty reduction)
๒.๓ กรอบความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงได้สร้างความร่วมมือในหลากหลายระดับ ประกอบด้วย การประชุมผู้นำ (leaders' meeting) การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศ (foreign ministers' meeting) การประชุมเจ้าหน้าที่อาวุโส (senior officials’ meetings) และการประชุมคณะทำงานในสาขาต่าง ๆ (diplomatic working group meetings)
๒.๔ นโยบายต่างประเทศของไทยที่มีต่อความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงสอดคล้องไปในทิศทางเดียวกับนโยบายต่างประเทศไทยในปัจจุบันที่ได้สนับสนุนนโยบายพหุภาคีนิยม (multilateralism) เน้นความร่วมมือในระดับภูมิภาคและอนุภูมิภาค รัฐบาลไทยให้ความสำคัญกับความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงเป็นอย่างยิ่ง โดยประเทศไทยได้เข้าร่วมการประชุมสุดยอดผู้นำ การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศและการประชุมอื่น ๆ รวมถึงการดำเนินการความร่วมมือระหว่างประเทศของกระทรวงต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ กระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ประเทศไทยยังดำเนินนโยบายสร้างความร่วมมือโดยตรงประเทศจีนภายใต้ความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขง
๓. ข้อเสนอแนะแนวทางนโยบายต่างประเทศไทยต่อความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขง
๓.๑ ส่งเสริมบทบาทและนโยบายความร่วมมือของหน่วยงานภาครัฐของไทย ในการสร้างความร่วมมือและประสานนโยบายต่าง ๆ กับความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงและประเทศสมาชิก
๓.๒ ผลักดันบทบาทของจังหวัดชายแดนที่ตั้งอยู่ใกล้ริมน้ำโขง เช่น จังหวัดเชียงราย ในการร่วมมือและแก้ไขผลกระทบที่เกิดขึ้นกับท้องถิ่นโดยเฉพาะอย่างยิ่งผ่านโครงสร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยการปกครองส่วนภูมิภาคของประเทศเพื่อนบ้านกับจังหวัดชายแดนของไทย การอำนวยความสะดวกด้านการค้าชายแดน การปรับปรุงด่านศุลกากร การพัฒนาระบบดำเนินพิธีการแบบเบ็ดเสร็จ ณ จุดเดียวและการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและระบบโลจิสติกส์เพื่อรองรับการขนส่งข้ามพรมแดน
๓.๓ ผลักดันบทบาทรัฐวิสาหกิจไทยให้เข้าไปลงทุนในประเทศอนุภาคลุ่มแม่น้ำโขง โดยเฉพาะการลงทุนในเรื่องทรัพยากรน้ำและการจัดหาพลังงาน
๓.๔ ผลักดันบทบาทภาคเอกชนไทยในการเข้าไปแข่งขันและลงทุนในกลุ่มประเทศล้านช้าง-แม่โขงและขยายการลงทุนไปในพื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษ โดยเฉพาะในโครงการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ภาคสินค้าอุปโภคบริโภค ภาคอุตสาหกรรมการผลิต ภาคการก่อสร้าง ภาคธุรกิจบริการขนส่งและโลจิสติกส์และภาคธุรกิจบริการด้านการท่องเที่ยว
๓.๕ เพิ่มความร่วมมือแบบทวิภาคีกับประเทศจีน โดยเฉพาะนำจุดแข็งของจีนด้านเทคโนโลยีมาช่วยพัฒนาประเทศไทย รวมถึงการสร้างความเชื่อมโยงด้านการคมนาคมขนส่งกับจีนจะส่งเสริมให้ไทยกลายเป็นศูนย์กลางการเชื่อมโยงในภูมิภาคและอนุภูมิภาค โดยเฉพาะการดึงดูดนักธุรกิจจีนเข้ามาลงทุนในระเบียงเศรษฐกิจตะวันออก
๓.๖ ส่งเสริมสถาบันวิจัยและหน่วยงานคลังสมอง อาทิ การจัดหาทุนเกี่ยวกับการวิจัย การประชุม การแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นระหว่างนักวิจัยและนักวิจัยกับผู้กำหนดนโยบาย ผลักดันการใช้ประโยชน์จากข้อเสนอแนะเชิงนโยบายจากงานวิจัยเพื่อเสริมการตัดสินใจทางนโยบายแก่ภาครัฐ
๓.๗ ผลักดันและเชื่อมโยงยุทธศาสตร์ระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก โดยสนับสนุนดึงดูดให้นักธุรกิจจีนลงทุนในในไทย เพื่อใช้ไทยเป็นศูนย์กลางโลจิสติกส์ในประเทศอาเซียน
๓.๘ การส่งเสริมภาคประชาชนและเปลี่ยนภาคประชาชน เช่น การแลกเปลี่ยนทางการศึกษา การท่องเที่ยว รวมทั้งส่งเสริมวัฒนธรรมและเข้าใจวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ของผู้คนในลุ่มแม่น้ำโขง
๓.๙ การผลักดันกลไกและความร่วมมือในระดับพหุภาคีเพื่อนำไปสู่พื้นฐานความร่วมมือและจัดการปัญหาต่าง ๆ ร่วมกัน
๓.๑๐ ผลักดันให้ประเทศไทยเป็นผู้นำในกลุ่มประเทศกลุ่ม CLMV
บทสรุป
ผลงานการวิจัยเรื่องนี้ ทำให้เข้าใจถึงภาพรวมการดำเนินนโยบายของไทยต่อความร่วมมือล้านช้าง-แม่โขงที่ผ่านมาและสามารถนำไปใช้เป็นกรอบในการวางแผนนโยบาย ส่งเสริมบทบาทของภาครัฐ ภาครัฐวิสาหกิจและเอกชนมากยิ่งขึ้น
ประมวลโดย พลตรี ไชยสิทธิ์ ตันตยกุล
ข้อมูลจาก
เว็บไซต์ของศูนย์วิจัยยุทธศาสตร์ไทย-จีน วช. www.vijaichina.com
https://1th.me/Fpkb